Oorkonde uit 1276

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Uit het archief van de Norbertijner abdij van Averbode, de oorkonde met archiefnummer Sectie II charter 21

(met dank aan archivaris H. Janssens, Abdij Averbode)

 

In dit middeleeuwse charter uit 1276 staat de zinsnede ‘onze molen te Nunhem’;

het is tot nu toe de oudst gevonden verwijzing naar de Leumolen of een voorloper van de Leumolen.

 

De oorkonde is in het Latijn gesteld, vertaling en transcriptie: Paul Mols

 

 


 

Vertaling

 

Aan allen die dit schrijven zien, Godfried van Nunhem, eeuwig saluut in de Heer …

 

Wij maken bekend aan zowel de nu levenden als de in de toekomst levenden,

dat wij naar de wens en met de toestemming van onze wettige echtgenote Lutgerdis

hebben verkocht aan onze zusters Gude en Elizabeth van Lodinmacho

vier malder graan uit onze molen te Nunhem, zes solidi, te betalen in Keulse munt,

en zeven kapoenen en drie denariën uit onze goederen gelegen te Brande,

welke zij jaarlijks van ons, van de molenaar of van onze pachter zullen ontvangen.

 

En indien een van hen zal zijn overleden, zal de ander de voornoemde goederen

zonder enige tegenspraak van wie dan ook geheel in bezit krijgen.

Indien echter beiden de weg van alle vlees zullen zijn ingegaan,

zal het klooster Keizerbosch en de proost die dan zal zijn,

de genoemde goederen naar het dan geldend erfrecht bezitten.

 

Indien wij binnen drie jaar geen andere goederen aan de genoemde zusters toewijzen of geven,

kunnen zij dientengevolge de genoemde ontvangsten op goede wijze en vrij in bezit ontvangen.

Onze wettige echtgenote Lutgerdis zal met haar kinderen afstand doen van al haar rechten

op de genoemde goederen en alwat van rechtswege vereist is te doen, zal zij op passende wijze doen. 

 

Deze zaken zijn verricht in het jaar van onze Heer 1276 op de feestdag van de heilige apostel Petrus in banden.

Tot getuigenis en ondersteuning van deze zaak voor onze hierboven genoemde verwanten, onze zusters Gude en Elizabeth,

hebben wij deze woorden laten bekrachtigen door het zegel van de heer van Horn en de volgende anderen.

 

Te weten de heer proost en het convent van Keizerbosch en de priesters van Nunhem en Neer.

En aanwezig waren: heer Walter proost van Keizerbosch en broeder Hendrik kapelaan, heer Hendrik pastoor van Nunhem

en Goswinus pastoor van Neer, broeder Rutger en broeder Godfried conversen van het hiervoor genoemde klooster,

heer W. van Winerde, Theodoricus onze broer en vele anderen.

 

 

 

                                                         

 

                     

 


 

Toelichting

 

Schenking

 

Hoewel in de tekst het woord verkopen staat, lijkt de akte een schenking vast te leggen en geen verkoop. Godfried van Nunhem krijgt geen betaling of andere tegenprestatie van de begunstigden voor de overdracht van geld en goederen. Godfried heeft een restrictie opgenomen: binnen drie jaar kan hij andere goederen toewijzen en daarmee zou deze overeenkomst nietig zijn.

 

 

St. Petrusdag

 

In de tekst wordt als dagtekening opgegeven:  “anno domini M.C.C. septuagesimo sexto ad vincula beati petri apostoli” , in vertaling: “in het jaar 1276, de dag van apostel St. Petrus in banden”.

Er zijn twee St. Petrusdagen. Petrus ad vincula betekent Sint Petrus' Banden (ketenen) en is het feest van de bevrijding van Petrus, het wordt gevierd op 1 augustus. Petrus ad cathedram betekent Sint Petrus’ Stoel. Op 22 februari wordt de apostolische oorsprong van het leergezag van de Bisschop van Rome herdacht.

 

 

Maateenheid, geld en goed

 

malder

164.4 liter; een vat is 27,4 liter en 1 malder is gelijk aan 6 vaten

solidi

geldstukken, schellingen

denariën

geldstukken, penningen

kapoenen

gecastreerde hanen

 

 

 

                       

           

 

 

 


 

De oorspronkelijke tekst

 

transcriptie

 

Universis et singulis quibus presens scriptum videre contigerit . Godefridus de nuhem . salutem .

in domino sempiternam … Notum facimus . tam presentibus . quam futuris . quod

nos de voluntate et consensu Lutgerdis uxoris nostre legitime vendidimus sorori nostre Gude

ac Elizabeth de Lodinmacho quatuor maldra siliginis in molendino nostro de Nuhem et sex solidos . colo-

niensium paiabilis monete . et septem capones . et tres denarios in bonis nostris de Brande que

anobis vel amolendinario et colono nostro recipient annuatim .. Quod si una predictarum decesse-

rit altera predicta bona sine contradictione cuiuscumque integraliter obtinebit .. Cum vero am-

be viam universe carnis ingresse fuerint . sepedicta bona Ecclesia de Keyserbushc et prepositus qui fue-

rit protempore jure hereditario possidebit .. Si autem infra triennium alia bona predictis

sororibus non assingnamus et damus unde possint possessionem pensionem predictam bene et largi-

ter recipere. Lutgerdis nostra legitima cum filiis suis efestucabit et quic quid tenetur

facere de jure faciet conpetenter … Acta sunt hec .. anno domini M.C.C. septuagesimo

sexto ad vincula beati petri apostoli … In cuius regi rei testimonium . et munimen soro-

ri nostre Gude ac Elizabeth consanguinee nostre superius memoratis presentes litteras duximus

sigillo domini de hurne ac alliorum subsequentium roborandas … Scilicet domini prepo-

siti et conventus de Keserbushc ac sacerdotum de nuhem et de nare .. Et isti interfuerunt

dominus Walterus prepositus de Keyserbushc et frater henricus capillanus . dominus henricus plebanus de nuhem . et Goswinus

plebanus de Nare . frater Rutgerus et frater Godefridus conversi Ecclesie predicte . dominus W.de Winerde

theodoricus Noster Germanus et alii quam plures ….

 

 

 

 

Toelichting

 

De afkortingen in de tekst zijn cursief weergegeven.

 

De 13e eeuwse schrijver heeft hoofdzinnen gescheiden met drie punten, deelzinnen met twee punten en  groepen woorden met een enkele punt. Een gebruik dat in die eeuw nog niet algemeen was (P. Mols).

 

    

 

 

 

 

 

 

unhem

 

 

 

             Namen

 

Brande

In een akte uit 1693 wordt een ruil vastgelegd waarbij het klooster St. Elisabethsdal de beschikking krijgt over een stuk heide “den brandt of speck” genaamd, beginnend bij de “speckbrug” en lopend tot het klooster.

 

In een advertentie uit januari 1858 wordt bij Nunhem een gebied Brand genoemd:

het landgoed St. Elisabeth onder Nunhem in den Brand’

 

     

 

Hurne

Horn

Nuhem

Nunhem

Nare

Neer

Keyserbushc

en

Keserbushc

het klooster Keizerbos of Keiserbosch te Neer

 

 

 

              

 

restant Keizerbos te Neer anno 2007:

de proosdij van de geestelijk leidsman van de nonnen

 

 

 


 

 

 

 Site Leumolen