|
De Eerste Persing
Persing Primeur: de eerste persing sinds 80 jaar. Op de achtergrond de publicatie van E.Boere over de Leumolen uit 1972 De Eerste Persing Van de eerste persing wordt gesproken als uit het oliehoudende zaad de eerste keer de olie geperst wordt: de voorslag. Deze olie heeft een betere kwaliteit dan de olie uit de tweede persing, de naslag. Voor de naslag wordt het zaadmeel opnieuw en vaak tot een hogere temperatuur verwarmd om de laatste olie te kunnen onttrekken. Dat komt niet ten goede aan de kwaliteit van de olie. Op 23 juni 2007 had de term ‘eerste persing’ een wel heel
speciale betekenis: de persing primeur werd gebotteld !
Buiten
bedrijf De oliemolen van de Leumolen is lang niet meer in bedrijf geweest. Een krant (1961) en Het Molennieuws (1967) schreven dat er na de winter van 1928/29 geen olie meer geslagen is. Anderszijds wordt de Leumolen in de archieven na 1850 niet meer als oliemolen genoemd, mogelijk uit gemakzucht wordt de molen alleen nog aangeduid als korenmolen. Van Bussel dateert in zijn standaardwerk ‘Oliemolens’ het buiten bedrijf stellen van de oliemolen in 1911. In dat jaar werd het waterrad vervangen door een turbine en daarmee zou de oliemolen tot stilstand zijn gekomen.
Links een advertentie uit 1920 op een ansichtkaart van de Leumolen (zie onder) waarin de nieuwe molenaar zich voorstelt. Rechts de tekst opnieuw uitgetypt. Opvallend is dat o.a. lijnkoeken, raapkoeken, raapolie en alle veevoeder aangeboden worden, dat wijst erop dat de oliemolen in 1920 nog steeds in bedrijf is. Dhr T. Smeets, kleinzoon van Leonard Smeets verhaalde dat zijn grootvader, molenaar tot 1927, inderdaad olie heeft geslagen. Dat wordt bevestigd door een achterkleindochter van Leonard Smeets, haar grootvader (schoonzoon van Smeets) maakte rond 1923 lijnolie en veekoeken op de Leumolen (zie pagina ‘Herinneringen’).
detail
van bovenvermelde ansichtkaart Restauratie In het laatste decennium van de vorige eeuw ontstond bij eigenaar Staatsbosbeheer het idee om de oliemolen geheel te restaureren, er werden adviezen ingewonnen, maar daar bleef het op dat moment bij. In 2002 brachten Vrijwilligers van Het Gilde van Vrijwillige Molenaars een bezoek aan de molen en zij raakten enthousiast bij de gedachte de oliemolen weer in oude luister te herstellen. Twee partijen op hetzelfde moment met dezelfde intentie, restauratie van de oliemolen, een vruchtbare combinatie. Vanaf 2003 hebben de Vrijwilligers in samenwerking met Staatsbosbeheer hard gewerkt aan het weer draai- en slagvaardig maken van de oliemolen. De aandrijving is aangepast, aan de slagbank zijn de nodige verbeteringen aangebracht, de pletmolen heeft weer strijkers gekregen, er is een koekenbank getimmerd, het rookkanaal van het vuister is op orde gebracht en er is een vuisterplaat en een vuisterring gekomen om een aantal zaken te noemen. Eerste
proefdraai Zaterdag 2 juni 2007 werd er voor het eerst proefgedraaid en het resultaat mocht er zijn: een eerste koek werd geproduceerd. Ook werden de eerste druppels olie geperst, een prestatie van formaat. Een oliemolen die kort draait, levert nog maar weinig olie op: de onderdelen moeten op temperatuur komen en verzadigd raken met olie voordat de vette vloeistof vrijgegeven wordt. Verder kwamen er wat tanden (kammen) van onbekende herkomst uit de lucht vallen waarop de kantstenen stuitten en gingen slepen in plaats van rollen, maar dergelijke euvels horen bij een proefdraai.
de eerste lijnkoek
Het
vetgeworden loopvlak van de kantstenen en de eerste lijnkoek Eerste
persing Zaterdag 23 juni 2007 werd voor de tweede keer proefgedraaid en de slagbank liet de olie vloeien. Het flesje bevat de eerste gewonnen olie sinds 80 jaar*, het product draagt met recht de naam Persing Primeur. Andere euvels kwamen aan het licht: de koeken zijn van boven uitgeperst, maar de onderste helft bevat nog teveel olie. De druk die opgebouwd wordt, blijkt niet gelijkmatig en niet groot genoeg te zijn. Het stellen van de slagbeitel en onderdelen van het slagblok moet daarin verbetering brengen. * Dit werd gedacht tot een filmpje uit de jaren zestig opdook. Kort na de eerste restauratie van de oliemolen heeft er ook olie gevloeid (zie de webpagina ‘1966’).
|
