|
Gangwerk oliemolen
Gangwerk oliemolen Het houten drijfwerk van de oliemolen is een 150 jaar oud. Rondsel, kamwiel, wentelas Op de foto is linksonder het uiteinde van de dunne horizontale aandrijfas zichtbaar die aangedreven wordt door het waterrad. Op het uiteinde van de as zit een rondsel. Een rondsel of schijfloop bestaat uit twee houten schijven, waartussen staven zijn gestoken. Het rondsel draait met de as en drijft het houten kamwiel daarboven aan. Het kamwiel zit op een wentelas (grote horizontale as) die het kroonwiel van de pletmolen aandrijft (zie ‘Pletmolen’). Kroonwiel, spaak, vuist Het kamwiel drijft ook het kroonwiel rechts op de foto aan. Dat kroonwiel zit op de wentelas die de heien van de slagbank optilt en weer laat vallen (zie ‘Slagbank’). Geheel rechts is de aanzet van de twee spaken te zien die de heien aan de vuist (een nok op de heien) omhoogtillen. 1 = aandrijfas 2 = rondsel 3 = kamwiel en wentelas ter aandrijving van de pletmolen 4 = kroonwiel en wentelas ter aandrijving van de heien van de slagbank 5 = spaak op de wentelas die de heien aan de vuist (een nok) omhoog tilt Bouwtekeningen Op onderstaande bouwtekening wordt de oliemolen nog aangedreven via het gangwerk van de graanmolen. Sinds 2005 kan de oliemolen onafhankelijk van de graanmolen draaien.
zijaanzicht 1 = het waterrad in de maalsluis 2 = gangwerk graanmolen, bovenaan de molenstenen die op de steenzolder liggen 3 = gangwerk oliemolen, het rode kader geeft het fotokader aan 4 = roerijzer 5 = de pletmolen of kollergang 6 = buitenmuur
bovenaanzicht 3 = gangwerk oliemolen, het rode kader geeft het fotokader aan 5 = de pletmolen of kollergang 7 = vuister (fornuis om de geplette oliezaden op te warmen) 8 = aandrijving roerijzer 9 = de twee spaken op de wentelas die de heien omhoogtillen (de twee vierkante blokjes geven de heien aan) 10 = loos tandwiel op de wentelas voor de pletmolen: het restant van de pelmolen ? Tekeningen: Provinciale Waterstaat Limburg, ca 1960-1970 Het drijfwerk van de oude oliemolen In “de Nieuwe Koerier”, een krant van midden-Limburg uit de vorige eeuw, is op 26 juli 1938 een foto opgenomen van het “Drijfwerk van de oude oliemolen”. Het rondsel op de as tussen het spoorwiel en de wentelas blijkt later vernieuwd te zijn. Ook is er een dunne pijp te ontwaren waarvan de functie vooralsnog mysterieus is (zie detail-foto).
foto (door Wim Bongaerts) van een krantenfoto uit 1938; gemeente-archief Roermond Een vreemde pijp mondt uit in het molenhuis, of waarschijnlijker: mondt uit in de schoorsteen van het vuister. Mogelijk stond er in de winter een potkacheltje in de molen aangesloten op deze pijp om de in die maanden steenkoude molen te verwarmen.
|
