Gangwerk oliemolen

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De twee wentelassen van het drijfwerk van de oliemolen. Links de wentelas die de heien van de slagbank optilt. Het tandwiel op deze as drijft het roerijzer (zie ‘Vuister’) aan. Rechts de wentelas die de pletmolen aandrijft. Het kroonwiel en een gedeelte van het steenraam van de kollergang (zie ‘Pletmolen”) is rechtsonder te zien. Het tandwiel op de as (net boven het midden) is loos, het drijft niets aan.

 

 

Ontkoppeld

 

In oorsprong was het drijfwerk van de oliemolen aan het drijfwerk van de graanmolen gekoppeld. Bij de opening na de restauratie van 1961 heeft de oliemolen kort met de graanmolen gedraaid maar is toen ‘uiteengespat’ zo luidt een mondelinge verslaggeving. Een wentelas schoot uit de pensteen. Achteraf blijkt de overbrenging van het gangwerk van de graanmolen naar het drijfwerk van de oliemolen niet goed op elkaar afgesteld te zijn geweest. De overbrenging naar de oliemolen is inmiddels aangepast, er is er een bypass gecrëeerd zodat de oliemolen onafhankelijk van de graanmolen kan draaien.

 

 

Pensteen, reuzel

 

Een pensteen is basalten blok waarin het as-einde, de pen draait, het wordt ook wel aslager genoemd. Pen en pensteen worden gesmeerd met reuzel. Reuzel is dierlijk vet meestal afkomstig van varkens, het wordt verkregen door de spek uit te bakken. Wat overblijft is het gesmolten vet en de restjes vlees, de zogenaamde kaantjes. Het werd vroeger gebruikt om (als boter nu) op brood te smeren en om mee te braden. Maar reuzel werd en wordt ook gebruikt om houten machines als molens en houten assen van karren te smeren. Ter smering wordt een stukje uitgeharde reuzel tegen pen en penblok geduwd en vastgezet. Als de as draait wordt het vet meegenomen.

 

 

 

                         

 

 

 

 

Bijenwas, lijnolie

 

Voor de smering en het onderhoud van de houten tandwielen wordt een mengsel van bijenwas en lijnolie (of bijenwas en grafiet) gebruikt. De was wordt au bain marie verwarmd waarna de olie toegevoegd kan worden. Het te behandelen hout wordt eerst voorverwarmd, vroeger met een kaars, nu met een verfstripper. De poriën gaan openstaan waardoor het vet goed het hout in kan dringen.

 

 

 

                              

 

 

 

 

 


 

 

 

 Site Leumolen