|
Olieslaan in 1966
boven: ansichtkaart uit 1966 Van Gewest tot Gewest Op 11 augustus 1966 zond de NTS (Nederlandse Televisie Stichting) een aflevering van het programma “Van Gewest tot Gewest” uit met daarin een 6 minuten durend filmpje over de Leumolen. Getoond wordt hoe graan gemalen wordt, en daarna het proces van olieslaan. Steeds is gedacht dat nadat het gangwerk van de oliemolen bij de opening van de molen (na een grootscheepse restauratie) in 1961 direct vastgelopen was, de oliemolen verder stil gestaan heeft. Maar vijf jaar later is het filmpje opgenomen, dus incidenteel is nog olie geslagen. In een later gevonden rapport over 1964 wordt vermeld dat in de molen in de twee maanden van opstelling in de zomer, demonstraties olieslaan gegeven werden. Onderstaande beelden zijn enkele stills (citaten) uit het filmverslag uit het archief van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid:
Voor het olieslaan smeert de olieslager de tanden van het wiel in met een mengsel van bijenwas en grafiet. De tanden zijn gemaakt van acaciahout, een taaie houtsoort.
Strijkers ontbreken (nog) bij de kollergang waaronder het lijnzaad geplet wordt tot lijnmeel. Met een bezem wordt het zaad teruggeveegd onder de pletstenen.
Ook vanwege het ontbreken van de strijkers, wordt met de hand het lijnmeel in de bak geveegd.
De bak wordt geleegd in de vuisterpan. In het vuister, dat van boven open is, brandt een stevig vuur.
De vuisterpan wordt op het vuur gezet en met het roerijzer wordt het meel tijdens het opwarmen geroerd.
Aan het vuister bevinden zich nog geen kaartjes (trechtertjes) waarin het verwarmde lijnmeel gestort wordt om de bulen te vullen. De olieslager schept het warme meel in de bulen (langwerpige zakjes).
De gevulde buul wordt platgeslagen en gewikkeld in een leren omslag, de haar. Het geheel wordt in het slagblok gezet.
De slagbeitel wordt naast de losbeitel in het slagblok gezet,
en de slaghei wordt in stelling gebracht.
Door het vastslaan van de slagbeitel, wordt de olie uit het zaadmeel geperst, het loopt de pan in die onder het slagblok staat. De olie kan geoogst worden.
In het steenraam van de kollergang staat PM 1961 gekerf. De initialen staan voor Pierre Moonen, de medewerker van Staatsbosbeheer die in het filmpje aan het werk is bij het vuister en het slagblok.
|
